Gayrimenkul hukuku, taşınmazların doğru şekilde tapu siciline kaydedilmesi açısından büyük önem taşır. Tam da bu noktada kadastro tespitine itiraz davası devreye girer ve hukuki uyuşmazlıkların çözümünde hayati bir rol oynar. Bu makalede, Kadastro Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde detaylı bilgi bulacak, dava süreçlerini ve sürelerini öğrenerek hak kaybına uğramamak için hangi adımları atmanız gerektiğini keşfedeceksiniz.
Kadastro Tespit Nedir?
Kadastro tespiti, bir taşınmazın konum, sınır ve sahiplik durumunun belirlenmesi için yapılan idari işlemlerin bütünüdür. Arazi üzerindeki ölçüm ve belge çalışmalarının tamamlanmasıyla ortaya çıkan bu tespit, kadastro teknisyenleri veya ekipleri tarafından bir tutanak hâline getirilir ve tapu siciline esas olmak üzere resmi kayıt altına alınır. Kadastro tespiti sonucunda hazırlanan tutanaklar, belirli usul ve sürelerde ilân edilir ve ilgililer tarafından kontrol edilebilir.
Tutanağın ilânı sonrası, eğer tespitte eksik veya hatalı bir husus bulunuyorsa, ilgili kişilerin kadastro tespitine itiraz davaları veya idari itiraz yollarını kullanması mümkündür. Böylece gerçeğe aykırı kayıtların düzeltilmesi hedeflenir.
Kadastro Tespitine İtiraz Süreci
Kadastro tespitine itiraz davası, tutanaklarda gerçeğe aykırı ya da hak ihlali yaratan durumların varlığında açılır. Bu süreçte gözden kaçırılan hukuki veya teknik bir ayrıntı, mülkiyet hakkı gibi temel hakları etkileyebilir. Bu yüzden şu noktalara dikkat edilmelidir:
- İtirazlar, kadastro tespiti işlemi bitimine kadar kadastro teknisyenliğine veya kadastro komisyonuna yapılabilir.
- İlgili kadastro tutanağı, komisyona ulaştıktan sonra muhtarlık ve kadastro müdürlüğünde 30 gün süreyle ilana çıkar.
- İtiraz sürecinde belge ile başvuru zorunluluğu vardır. Herhangi bir belgeye dayanmayan itirazlar komisyonca reddedilir.
- Tanık beyanlarına dayanmak isteyen kişiler, bu delilleri ancak dava aşamasında sunabilir. Komisyon nezdinde tanık dinlenemez.
Bu aşamaların ardından 30 gün içinde dava açılmaması halinde tutanak kesinleşir. Kesinleşen tutanaklar, en geç 3 ay içinde tapu siciline tescil edilir. Önemli olan, sürecin her aşamasını doğru takip etmektir.
İtiraz Etme Yöntemleri
Kadastro tespitine ilişkin farklı itiraz yöntemleri bulunmaktadır:
- Kadastro Komisyonuna İtiraz: Tespiti tamamlayan ekiplerin yanılgıya düşmesi veya sehven hata yapması halinde, belgeye dayanarak komisyona başvuru mümkündür.
- Kadastro Mahkemesine Başvuru: Komisyonun incelemesi sonrasında, ilân tarihinin ertesi gününden başlayarak 30 gün içinde dava açılabilir. Burada dava yolunu tercih eden kişiler tanık dâhil tüm delilleri mahkeme huzurunda ileri sürebilir.
Her iki yöntem de hak sahiplerinin yanlış kadastro kayıtlarından doğan mağduriyetini gidermeyi amaçlar.
Süreler ve Hak Düşürücü Süre
Kadastro tespitine ilişkin en kritik konulardan biri hak düşürücü sürelerdir. Çünkü kanunen belirlenmiş bu süreler geçtikten sonra dava açmak mümkün olmayabilir. Temel süreler şunlardır:
- 30 Günlük İtiraz Süresi: Komisyon aşamasından sonra tutanaklar ilân edilir. İlgililer, ilânı takip eden gün dahil 30 gün içinde kadastro mahkemelerinde dava açabilir. Bu süre geçirilirse, tutanaklar kesinleşir.
- 10 Yıllık Hak Düşürücü Süre: Kadastro Kanunu’nun 12. maddesine göre, kesinleşen tutanaklara karşı kadastrodan önceki hukuki sebeplere dayanarak 10 yıl içerisinde tapu iptal ve tescil davası açılabilir. 10 yıl geçtikten sonra ise aynı hukuki sebeplere dayalı olarak dava açma hakkı ortadan kalkar.
Yargıtay bazı özel durumlarda (örneğin 10 yıllık hak düşürücü süre içinde hakkı bulunan kişinin ölmesi gibi) süre istisnaları getirmiştir. Ancak genel kural, 10 yılın dolmasıyla hakkın yitirilmesi yönündedir.
Kadastro Tespitine İtiraz Davasının Konusu
Kadastro tespitine itiraz davası, kadastro ekiplerinin düzenlediği tutanaklara yönelik hatalar veya gerçeğe aykırı olduğu düşünülen kayıtları düzeltme amacıyla açılan bir davadır. Bu davanın içeriğinde, taşınmazın sınırları, malik bilgileri veya paylarıyla ilgili her türlü uyuşmazlık yer alabilir. Tutanaklarda yer alan hata, kamu düzenini de ilgilendirebilir. Bu yüzden devlet, kadastro işlemlerinden sorumlu birim olarak davada davalı sıfatını alabilir.
Dava Aşamaları
Davanın temel aşamaları şu şekilde özetlenebilir:
- Dava Dilekçesi ve Başvuru: Yetkili kadastro mahkemesine dilekçe sunulur. Dilekçede hatanın nedenleri, hukuki dayanaklar ve talep edilen sonuç açıkça belirtilir.
- Delillerin Sunulması: Komisyon aşamasında sunulamayan tanık delilleri başta olmak üzere, tüm yazılı belge ve kayıtlar mahkemeye ibraz edilir.
- Karar ve Tescil: Mahkeme, uyuşmazlığın özelliğine göre dosyayı inceler. Verdiği kararın kesinleşmesi halinde tapu siciline doğru kayıt işlemi yapılır.
Görevli ve Yetkili Mahkemeler
Kadastro uyuşmazlıklarında görevli ve yetkili mahkeme belirlenirken, tutanağın kesinleşip kesinleşmemiş olması büyük önem taşır:
- Kadastro Tutanakları Kesinleşmemişse: Yetkili mahkeme Kadastro Mahkemesidir.
- Kadastro Tutanakları Kesinleşmişse: Açılacak Tapu İptal ve Tescil Davası Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından görülür.
Yetki bakımından ise, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi genel olarak yetkili kabul edilir.
Tapu İptal ve Tescil Davası ile İlişkisi
Tutanaklar kesinleştikten sonra, 30 günlük itiraz süresi ve kadastro mahkemesi aşaması geride kalmış olur. Buna rağmen hakkı ihlal edildiğini düşünen kişiler için tapu iptal ve tescil davası bir başka hukuki yoldur. Bu davada devlet değil, tapu kayıtlarında maliki görünen kişiler davalı sıfatına sahiptir.
Tapu iptal ve tescil davasına gidilmesi, kadastro tespitine itiraz davası sürecinin tamamlanmış olduğu anlamına gelir. Ancak dikkat edilmesi gereken 10 yıllık hak düşürücü süredir. Bu süre içinde dava açılmazsa, kadastro tespitinden önceki hukuki sebepler öne sürülemez.
10 Yıllık Hak Düşürücü Süre
Kesinleşmiş kadastro tutanakları için mevzuatta tanınan 10 yıllık süre, kadastro tespitine itiraz davaları ve tapu iptal-tescil davalarında oldukça önemli bir koruma sağlar. Süre, tutanağın kesinleştiği tarihten başlar. Bu süreçte dava açılmazsa, herhangi bir kesilme veya durma söz konusu olmaksızın hak kaybı yaşanır.
Sürenin Niteliği
Bu 10 yıllık süre bir zamanaşımı değil, hak düşürücü süre olarak düzenlenmiştir. Hak düşürücü süre geçtiğinde, hâkimin bunu kendiliğinden (re’sen) dikkate alması gerekir. Bu nedenle, süre konusuna çok özen gösterilmeli ve gerekirse profesyonel avukat desteği alınmalıdır.
Kadastro Tespitine İtiraz Davasında İspat Yükü ve Deliller
Kadastro tespitine itiraz davası açan taraf, tespitin yanlışlığını hukuki ve teknik açıdan kanıtlamakla yükümlüdür. Bu süreçte:
- Tapu kayıtları, resmi belgeler ve haritalar en güçlü deliller arasında sayılır.
- Tanık beyanları özellikle dava sürecinde devreye girer. Komisyon aşamasında tanık dinlenemez.
- İtirazın dayanacağı belgenin varlığı veya en azından bir tapu kaydı veya resmi evrakla çelişen durumun ispatı önemlidir.
Delillerin etkin bir şekilde kullanılması, davanın başarılı sonuçlanmasını kolaylaştırabilir.
Kadastro Tespitine İtiraz Davası Sonuç
Kadastro tespitine itiraz davası, taşınmazların doğru kaydedilmesi, mülkiyet haklarının korunması ve kamu düzeninin sağlanması açısından kritik öneme sahiptir. Gerek 30 günlük ilk itiraz süresi, gerekse 10 yıllık hak düşürücü süre, hak sahipleri için büyük bir fırsattır. Buna karşın bu süreçte teknik ve hukuki hatalar yapılırsa geri dönüşü güç zararlar doğabilir. Bu nedenle, sürecin başından itibaren avukat desteği almak ve mümkün olduğunca kapsamlı belgelerle başvuru yapmak önerilir. Çelik & Baştürk Hukuk ve Danışmanlık Ofisi olarak “Kadastro Tespitine İtiraz Davası” konusunda destek sunuyoruz. Av. Tolga ÇELİK ve Av. M. Nur BAŞTÜRK olarak müvekkillerimizin her aşamada yanındayız.
Kadastro Tespitine İtiraz Davası Sık Sorulan Sorular
Kadastro tespit tutanakları ne zaman kesinleşir?
Tutanaklar, ilân edildikten sonra 30 gün içinde kadastro tespitine itiraz davası açılmaması veya komisyona itiraz edilmemesi halinde kesinleşir.
Tutanaklar kesinleşince itiraz hakkı tamamen sona eriyor mu?
Hayır. Kesinleşme tarihinden itibaren 10 yıl içinde tapu iptal ve tescil davası açılabilir. Bu hak düşürücü süre geçtikten sonra ise dava açılamaz.
Davada kimler taraf olur?
Kadastro tespitine yönelik davalarda genellikle devlet (kadastro birimleri) davalı konumundadır. Tapu iptal ve tescil davasında ise tapu malikine (ya da ilgili kişilere) husumet yöneltilir.
İtiraz süresini kaçırdım, yine de mahkemeye başvurabilir miyim?
30 günlük kadastro davası süresi geçtikten sonra tutanaklar kesinleşir. Yine de 10 yıllık hak düşürücü süre içinde tapu iptal ve tescil davası açabilirsiniz.
10 yıllık süre içinde hak sahibi ölürse ne olur?
Yargıtay kararlarına göre, hak sahibi 10 yıllık süre içinde vefat ederse, bazı hâllerde mirasçıların dava açma hakkı süre engeline takılmayabilir. Ancak bu istisnai bir durumdur ve somut olayın koşullarına göre değerlendirilmelidir.
